De ultieme ZZP-checklist, deel 6: hoe voorkom ik schijnzelfstandigheid?

Word je ingehuurd als zelfstandige, maar lijkt de feitelijke situatie sterk op een dienstverband? Bijvoorbeeld omdat je laatste werkgever jouw énige opdrachtgever is? Dan kan er sprake zijn van schijnzelfstandigheid. Je kunt dan geen gebruik maken van de fiscale voordelen voor ondernemers en je opdrachtgever is werkgeverspremies verschuldigd. Wanneer is sprake van een dienstbetrekking? Hoe voorkom je schijnzelfstandigheid? En hoe kun je jouw zelfstandigheid als ondernemer vergroten?

Tot 1 mei 2016 vulde je als ZZP’er een vragenlijst in van de Belastingdienst en vervolgens kreeg je een VAR (Verklaring Arbeidsrelatie) thuisgestuurd. Was dit bijvoorbeeld een VAR wuo (winst uit onderneming)? Dan wist een opdrachtgever dat de arbeidsrelatie niet werd beschouwd als een dienstbetrekking waarvoor loonheffingen ingehouden en afgedragen moesten worden.

Met de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (Wet DBA) is de VAR afgeschaft. Maar deze wet bracht niet de gewenste rust en duidelijkheid. Het kabinet streeft naar nieuwe wetgeving per 1 januari 2020. Tot die tijd is de handhaving van de Wet DBA opgeschort. De Belastingdienst handhaaft alleen bij kwaadwillendheid, maar de wet blijft dit jaar van kracht.

Ben ik in loondienst?

Als ondernemer wil je schijnzelfstandigheid voorkomen. Dat is niet alleen in jouw belang, maar ook in dat van jouw opdrachtgever. Samen moeten jullie bepalen hoe de arbeidsrelatie wordt ingevuld. Je bent in loondienst als je voldoet aan drie voorwaarden:

Je bent verplicht de werkzaamheden zelf uit te voeren.
Je hebt een gezagsverhouding met je opdrachtgever.
Je krijgt loon.

Is er sprake van loondienst? Dan moet de opdrachtgever loonheffingen inhouden. Voor jou als ZZP’er kan het werken in loondienst gevolgen hebben voor de ondernemersaftrek, zoals de startersaftrek en de zelfstandigenaftrek.

Voldoe je niet aan alle voorwaarden? Dan ben je niet in loondienst bij de desbetreffende opdrachtgever. Maar dit zegt nog niets over jouw ondernemerschap voor de inkomstenbelasting of de btw. Hiervoor is het totaal van al je opdrachten van belang. Zo kan het zijn dat je relatie met één opdrachtgever wordt aangemerkt als loondienst, maar dat je op basis van de rest van je opdrachten toch ook ondernemer bent.

Ben ik zelfstandig ondernemer?

Als zelfstandig ondernemer bepaal je zelf hoe je werkt, voor welke opdrachtgevers je aan de slag gaat en welk tarief je hanteert. Om een goede inschatting te kunnen maken van jouw zelfstandigheid, kijkt de Belastingdienst naar een aantal aspecten, zoals:

Kun je een vervanger sturen?
Gebruik je je eigen spullen?
Werk je voor meerdere opdrachtgevers?

Bij het toetsen van jouw zelfstandigheid als ondernemer kijkt de Belastingdienst naar het totaalplaatje. Dat betekent dat je niet aan alle aspecten hoeft te voldoen om te kunnen worden beschouwd als zelfstandig ondernemer. Kiest een opdrachtgever bijvoorbeeld speciaal voor jou vanwege je persoonlijke vaardigheden of reputatie, bijvoorbeeld omdat je bekendstaat als een inspirerende spreker? Dan kun je je waarschijnlijk niet laten vervangen. De Belastingdienst houdt hier rekening mee.

Hoe vergroot ik mijn zelfstandigheid?

Wil je schijnzelfstandigheid voorkomen? Dat kun je doen door jouw zelfstandigheid te vergroten. De Belastingdienst geeft hiervoor een aantal praktische tips:

Breng voor iedere opdracht een offerte uit met jouw tarief;
Investeer in je eigen materialen en gebruik deze bij je opdrachten;
Houd bij welke opdrachten je hebt afgewezen omdat de voorwaarden niet aantrekkelijk zijn (bijvoorbeeld een te laag tarief of te lange reisafstand);
Spreek af met opdrachtgevers wie jou vervangt bij ziekte of drukte;
Stuur je facturen rechtstreeks naar je opdrachtgevers;
Werk voor verschillende opdrachtgevers, zodat je niet (te) afhankelijk bent van een beperkt aantal opdrachten.

Meer weten?

Wil je weten of jij als ZZP’er zelfstandig genoeg bent? De OndernemersCheck van de Belastingdienst geeft je een goede indicatie of jij ondernemer bent voor de inkomstenbelasting. De check gaat in op de thema’s zelfstandigheid, continuïteit, ondernemersrisico en omvang.

Hulp nodig?

Wil je als ZZP’er een goede basis creëren? Zorg dat je investeert in een deskundig en betrouwbaar administratiekantoor. Zoek een NOAB-kantoor bij jou in de buurt.

Lees meer artikelen van deze serie: